Bağımsız Tacikistan 30 Yaşında
(Ahmet Coşkunaydın)-
Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla, bağımsızlığına kavuşan genç Tacikistan, bağımsızlığının 30. Yıldönümünü kutluyor.Bağımsız olduktan sonra ciddi bir kalkınma hamlesi başlatan ,Orta Asya’
nın yaklaşık 143.000 kilometrakerlik bu ülkesinde 9 milyon 500 bin civarında bir nüfus barınıyor.Çin, Afganistan,Özbekistan ve Kırgızistan ile komşu olan bu ülke, dil olarak Farsça’yı konuşuyor.Çevresinde yaklaşık 2 milyardan fazla bir nüfusa sahip olan Tacikistan, bunun büyük bir avantaj olarak değerlendirip, Türk yatırımcıları ülkesine bekliyor.Türkiye ile kültürel yakınlığı değerlendiremeye yönelen ülke yöneticleri, iki tarafında birbirlerini tamamlayacak olanaklara sahip olduklarının altını çiziyorlar.
İstanbul’da yapılan ,30.yaş günü kutlamalarında konuşan Tacikistan Başkonsolosu Morad Saidzoda, ülkesinin kapılarının Türk girişimcilerine açık olduğunu, amaçlarının karşılıklı ilişkileri başta ekonomik olmak üzere, kültürel ve eğitim alanlarında da geliştirmek olduğunu belirtti.
Kutlamalar sırasında konuşan DEİK Tacikistan Başkanı,Cihangir Fikri Saatçıoğlu, Türk yatırımcıların, çekinmeden bu pazara yönelmelerini, ülkede tüm alt yapının buna uygun olduğunu dile getirdi.
Türkiye günümüz itibariyle Tacikistan’ın dış ticaretinde 4. Sırada yer alıyor.Biraz daha fazla çaba ile bu sıralamanın daha da üst sıralara çıkarılabileceğine dikkat çekiliyor.
Tacikistan 9.5 milyon nüfusu ile GSYİH 3.5 milyar dolar ,1000 dolar,kişi başı Milli geliri ,1.2 milyar ihracat ,1.8 milyar ithalatı,toplamda 3.1 Milyar dolar dış ticaret hacmine sahip (619 milyon usd dış ticaret açığı )%2.1 işsizlik oranı ,%3.9 enflasyon oranı 3.3 milyar dolar dış borç ile göze çarpmaktadır,Ocak -Haziran 2021 ilk 6 ayında Türkiye ile Tacikistan arasındaki dış ticaret hacmi 186.603.625 dolara ulaşmış durumdadır.olmuştur. Tacikistanın Türkiye’ye ihracatı 116.765.959 dolar iken ,Tacikistan’ın Türkiyeden ithalatı 69.837.666 dolar olmuştur. Tacikistan’ın ithalata dayalı ,yatırım teşviki,pazardaki yatırım açlığı,devlet garantisi altında olması,ucuz iş gücü ,stabil ülke olması,kaliteli Türk imajı ,kültürel bağ, gibi faktörler Tacikistan’ın ülkeye yatırımcı çekmesi açısından önemli ayrıcalıklara sahiptir.
Son dönemlerde,alt yapı projeleri Tacikistan’da ön plana çıkmaktadır.Tacikistan 2025’te uluslararası yolların modernizasyonu çerçevesinde 40 bin demiryolu,57 köprü ile 400 milyon ddolar proje kapsamında rehabilitasyon yatırım planlamasını devreye aldı.
Ayrıca Tacikistan iç ticareti geliştirmek ,Çin ve Orta Asya ile de ticaret imkanına erişmek için karayolu projeleride geliştirmekte ,bu alanda Türk firmalarının alacağı projeler mevcut. Denize erişimi olmayan BTD ülkelerinden biri olan Tacikistan kara ve demiryolu alt yapı güçlendirme projelerinde Türk müteahhitlik sektörü deneyimine ve yol göstericiliğine, ihtiyacı bulunuyor..
Tacikistan Asya ülkelerine en kısa ve güvenilir şekilde erişim imkanı,gelişmiş enerji arzı ,gelişmiş karayolu ile çin pazarına erişim imkanı sebebi ile çok önem arz eden ülke konumuna gelmiştir.
Bir kuşak bir yol projesi gibi Asya ile Avrupayı birbirine bağlayan bu projede Türkiye özellikle lojistik olarak Tacikistan üzerinden -Orta Asya ülkeleri ile geliştireceği ticari işbirliği ile ekonomik olarak Uluslarası sistemde daha fazla yer almasına vesile olacaktır. Çünkü demiryolu ile Orta Asya ve Avrasyayı birbirine bağlayan Tacikistan ,karayolu yük taşımacılığında da Türkiye ile stratejik bağ ile bağlıdır.Çin ,Orta Asya,Orta Doğu,Türkiye ile mal ve hizmet geçişinde transit ülke olan Tacikistan 3.6 milyarlık nüfusa erişim imkanı kılmaktadır. Bununla birlikte CAREC 6 koridoru (Central Asia Regional Cooperation) Asia Development Bank’ın finanse ettiği bu projede Tacikistan 6 koridorun ilk 4’ün de ana hattın merkezinde olması sebebi ile lojistik olarak merkezi bir öneme sahip olmakla birlikte bölgenin 10 yıllık gelecek döneminde ki gelişmesinde aktif rol alabilecek yapıdadır(Avrupa-Doğu Asya ,Akdeniz-Doğu Asya ,Rusya-orta doğu-Güney Asya ve Rusya -Doğu Asya koridor hatların merkezi Tacikistan üzerinden geçmektedir.
Bununla Birlikte önümüzdeki dönemde Afganistan’ın ekonomik olarak kalkınması sürecinde Türk özel sektörünün know-how transferi ve yatırımlarının Tacikistan üzerinden Afganistan’a gerçekleştirme fırsatı özellikle bölgenin’de kalkınmasına öncülük edecek öneme sahiptir.Endüstriyel park benzeri bir yapının Tacikistan’da Türk özel sektörü marifetiyle kurulması halinde IT sektörü,bulut teknolojileri,Türk makine sanayi,finans sektörü,savunma sanayi alanları ile birlikte özellikle Afganistanın önümüzdeki ilk 3 yıllık dönemde ekonomik anlamda kalkınmasına öncülük edebilecek bir mekanizma oluşturulabilir
